xonta a la GVU

par conpletar' na scianta de pi el post sora ła Grafìa Vèneta Ùnica che go scrito un beł' fià de tenpo indrìo, xonto qua na pìcoła nota sora ła pronunzia de ła łètera "J"

ghe sarìa da distìnguer' do tipi de "J":

1)- el primo el xe queł' descrivesto intel post orijinario, uxà par parołe jenèriche, ndovhe che xe ła cosienza del łetor che decide se łèxerlo fa na "I intervocàłica" o fa na "Gi" (al stił venesian). par exenpio łe parołe "sanjuto", "josa", "injasà" che chelcuni łexarà come "saniuto", "iosa", "iniasà", altri łi preferirà sicuramente dir' "sangiuto", "giosa" e "ingiasà".

2)- ma ghe n'è anca naltro tipo de "J" che ła ga pi anpieza de pronunzie. łe parołe co sta łètera łe poł eser' dhite come "I" e come "Gi", exatamente fa prima, ma anca come "X". exenpi de ste parołe łi xe: "jenaro", "dejun", "jèrimo" nodovhe che serti parlanti łi dirà "ienaro", "deiun", "ièrimo" inveze che altri łi dirà "genaro", "degiun", "gèrimo", ma (e qua ghe xe ła difarenza), altra dzente łe pronunziarà cusita: "xenaro", "dexun" e "xèrimo".

par sta seconda fameja de parołe ghe vorìa na grafìa difarente. inizialmente gavevho pensà de uxar' na sołuzion del tipo "Xj" parché ła xonta insieme do łétere che łe xe intra quełe pronunziadhe come soni posìbiłi. dhopo però me go convinto inveze che sarìa mejo e pi faziłe uxar' łe do łétere "Jh" xa che ste do łétere łe dà xa na idea de un son dolzo che'l sta intra el "J" e el "Gi". intuitivamente podharìsimo dir' che el ghe someja a na spezie de "J franzexa", no cusita distante da na pronunzia che ła sta in medzo a ła "Gi" a ła "I" e a ła "X". par questo che a ła fine, me par' ła sołuzion pi łògica propor' ła "Jh" par sti caxi. łe parołe che łe prexenta sti soni łe finiria par scrivarse cussita:

intel mexe de jhenaro jhero ndà inte un ritiro spirituał e par na jhornadha intiera go fato dejhun.

fraxe che, come che ghemo xa dhito, ła se poł pronunziar inte łe seguenti maniere:

1- intel mexe de ienaro iero ndà inte un ritiro spirituał e par na iornadha intiera go fato deiun.

2- intel mexe de genaro gero ndà inte un ritiro spirituał e par na giornadha intiera go fato degiun.

3- intel mexe de xenaro xero ndà inte un ritiro spirituał e par na xornadha intiera go fato dexun.

ma se propio vołemo, ła ùnica altra opzion che par mi ła podharia servir' de alternativa, ła gavarìa bixogno però de ła introduzion de na łètera nova: dixemo par exenpio che inveze de łe łétere "Dh" par scrìver' ła "D evanesente" uxemo na łètera nova, ła "Ð".  xontar na nova łètera in realtà pođarìa anca eser' na conplicazion no-necesaria, na xonta un fià pexante: fursi xe un fià masa de novità gràfiche par un vèneto bituà scrìver' in italian... ma considerando che ghe xe xa na "L barađa", uxađa xa come na roba normał, pođarèsimo anca acetar' l'ipòtexi de staltra łètera barađa. (*)

e parché far' na roba cusì proprio đeso che xa jhèrimo rivađi a na beła concluxion de ła grafìa vèneta ùnica? parché se doparemo ła "Ð" se verdzemo de łe posibiłità nove: par exenpio inveze de uxar' łe łétere "Jh" par trascrìver' i soni che i poł eser' pronunziađi alternativamente "g", "i" e "x", come che gavemo đito prima, đeso pođarìsimo inveze doparar' ła grafìa "Ðj" che ła me par' bastanza ełegante e intuitiva, vhisto che vharđando łe do łétere "Dj" insieme, xa łe dà l'idea de ła pronunzia "Gi", che ła xe una de quełe posìbiłi, oltra a prexentar' anca ła łètera "J" che ła xe ła grafìa orijinaria che inte sto caxo semo drio modificar' łijeramente par pođer' raprexentar' anca sta variazion ulterior' de soni. 

(uxar' na variazion de na "j" xe coerente, ma se uxèsimo na "Zj", par exenpio, sarìa intuitivo łèxer' na "i" intra el son del "Z" e el resto de ła paroła. par exenpio "na zjornađa" pararìa che se gapie da łèxerlo come "xiornađa", co na "i" che no toca. inveze me par' che el sìnboło "Ðj" el par' xa un son ùnico łu da soł'. difati "na đjornađa" se poł łèxarlo "xornađa", "jornađa" o "giornađa" e sta graìa, personalmente, ła me par' ła pi intuitiva).

cusita quindi tuto deventa bastanza coerente, senza parlar' del vantajo de doparar' soł' che na łètera par łe "D evanesenti" inveze de do come intel caxo del "Dh" (grafìa, sta ùltima, che ła pođarìa rexultar' na scianta pexante).

par concluder' quindi, ła fraxe che dixèvhimo prima e che gavèvhimo uxà come exenpio par mostrar' łe tre pronunzie diverse, đeso ła sarìa pitosto trascrivesta de staltra meniera qua: 

intel mexe de đjenaro đjero ndà inte un ritiro spirituał e par na đjornađa intiera go fato deđjun.

bon, mi łe me proposte de grafìa ùnica par ła łengua vèneta che łe respeta tute łe varianti łocałi par quanto riguarda ła scritura, łe go fate. łe me par' bastanza łòjiche e coerenti e no łe me par' masa distanti da łe abitùdini tradizionałi so ła maniera de scrìver' de un vèneto medio bituà scrìver' in italian. 

chi che voł' che'l dzoghe a scrìver' co sta grafìa par vèđer' cosa che ghe par' (mi, personalmente, son pitosto sodisfato e, intra łe opzion de "Dh"+ "Jh" e "Ð"+"Ðj" mi me par' squaxi pi beła sta seconda opzion).

ai posteri l'ardua sentenza

et voilà. c'est tout.

--------------------

...e inveze no! nova xonta a la GVU! łexi, se te interesa sta question

--------------------

* = ricordèmose che ła "Ð" in realtà ła xe un falso problema, tanto quanto ła "Ł" (o anca ła "Vh"), inte'l primo post sora de ła GVU go spiegà come che, par mi, na "D" e na "V" speziałi xe na roba superflua e che cònplica masa ła scritura par gnente.

in đjenerał, par chi che ga ła tendenza de far' sparir sti soni co'l łexe ghe xe na règoła sènplice da ricordarse: sti soni i resta forti co i xe in contato co na consonante e i se indebołise co i xe in medzo a do vocałi. 

co sti soni i xe indebołiđi, xe el łetor' che'l sa come che'l voł łèxarli, se forti, se débołi, o se diretamente far sparir' ste łétere. (inte'l caxo de ła "L" el son el poł sparir' conpletamente soł' se'l xe tra do vocałi e inmanco una de ste do łe xe na "i" o na "e").

realmente podarìsimo scrìvar' in grafìa ùnica vèneta sensa uxar' pi nesuna lètera co segni strani o speziali: se tratarìa sol' de saver' che le "L", le "D" e le "V" le ga serte règole de "evanesenza", el resto inveze resta tuto in piè: e, se ve gavese piaxesto la idea del "Ðj" par i ùltimi caxi che go diferenzià inte sto post, se volé, se pol mantegnerlo, ma co na "D" normal inveze de na "Ð". cosa ve par' elora? xeo djusto o no? in djeneral, mi me par' de sì!